Begrijpelijke communicatie

Taal voor allemaal deed de tekstredactie van de website Dealen met drugs voor Noord-Holland Samen Veilig.
Deze website geeft informatie over het herkennen van de signalen van drugs en drugscriminaliteit.
De site is onderdeel van het programma Aanpak ondermijning.

Taal voor allemaal verzorgde de tekstredactie voor de brochure: Gesloten en Intensief Klinische Jeugdzorg: GIK-J.
GIK-J is een samenwerking van 4 verschillende Zuid-Limburgse Jeugdzorgorganisaties.
Meer informatie en de brochure zelf zijn te vinden op de website van GIK-J.

Taal voor allemaal verzorgde de tekstredactie voor de brochure: Hersenletsel en re-integratie naar werk.
In de brochure staan tips en informatie voor mensen met hersenletsel en hun naasten.

Jessica Slijpen deed de projectregie.
De brochure is ontwikkeld met ondersteuning van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport on het project Op-Weg-Wijzer.

Team Taal voor allemaal werkt vanuit Koraal mee aan het project Graphic care.

In dit project worden begrijpelijke afbeeldingen ontwikkeld die moeten bijdragen aan betere preventie van infectieziekten in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze preventie is belangrijk, omdat resistentie tegen antibiotica een groter wordend probleem is.

In dit project werkt Koraal samen met de Universiteit Maastricht, GGD Zuid Limburg, Mosa en Pergamijn.
Het project krijgt subsidie van ZonMw.

Kijk op de website van ZonMw en scroll helemaal omlaag om dit project te vinden.    

Vanuit Koraal is Taal voor allemaal partner van het project: Rechtspraak is voor iedereen.
Dit project start in 2025 en eindigt in 2027.

In het project worden formats ontwikkeld om begrijpelijke rechterlijke uitspraken te maken, zodat deze voor iedereen te begrijpen zijn. Ook worden werkwijzen ontwikkeld om deze uitspraken digitaal toegankelijk te maken. Bij het begrijpelijk maken van de formats wordt ook gekeken of gebruik van afbeeldingen behulpzaam is.

De projectleider van dit project is Amber Oomen van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen: HAN.
Meer informatie over het project staat op de website van de HAN

Vanuit Koraal werkte Taal voor allemaal aan het project: Taal voor allemaal in de raad.

Dat project gaat over het toepassen van begrijpelijke communicatie in de cliëntmedezeggenschap.
Om daarmee deze medezeggenschap gelijkwaardiger te maken. Want je kunt immers pas goed meedenken, meepraten en meebeslissen als je begrijpt waar een onderwerp over gaat.

Het project levert een advies op met aanbevelingen. Opvolging daarvan zorgt ervoor dat begrijpelijke communicatie een vaste plek heeft in cliëntmedezeggenschap. 

In het project ontwikkelden we een hulpmiddel met concrete handvatten voor alle betrokkenen in de cliëntmedezeggenschap: de Tijdlijn.

Met de Tijdlijn zorg je ervoor dat:
- onderwerpen op tijd begrijpelijk worden voorbereid
- de voorbereiding aansluit op de voorkennis en voorkeuren van de raad
- iedereen zich houdt aan de spelregels voor het goede gesprek
- er genoeg tijd is voor een achterban-raapleging

Voor cliëntenraden is het een visueel hulpmiddel, voor medewerkers een handleiding. 
De Tijdlijn is aanpasbaar, denk aan een poster, magnetensysteem of iets anders dat past bij hoe een cliëntenraad het liefst ermee werkt.

De uitkomsten van het project zijn dan ook bruikbaar voor andere organisaties die werken met cliëntraden, jongerenraden of verwantenraden. Lees de samenvatting in makkelijke taal.

Dit project is een samenwerking van Koraal en het lectoraat Begrijpelijk communiceren van Zuyd Hogeschool en mogelijk gemaakt door een subsidie van ZonMw.

Vanuit Koraal werkte Taal voor allemaal in 2024 samen met het Ben Sajetcentrum aan een onderzoek naar basisvaardigheden. Basisvaardigheden zijn de vaardigheden om met taal, getallen en computers om te gaan.

In dat onderzoek bekeken we hoe beperkte basisvaardigheden een rol spelen bij misverstanden en conflicten op de werkvloer in de zorg. En welke oplossingen er zijn om elkaar beter te begrijpen.

Lees meer op de website van het Ben Sajetcentrum en download daar de begrijpelijke samenvatting of het onderzoeksrapport: Samen tegen misverstanden.
De begrijpelijke samenvatting staat ook hieronder in de lijst met downloads. Of klik op de afbeelding van de voorkant hieronder. 

Dit onderzoek was mogelijk door een subsidie van het Expertisepunt Basisvaardigheden.
Op de site van het expertisepunt staat ook een beschrijving van het project.

Roel Kooijmans deed onderzoek naar het aanpassen van een zelf-rapportage vragenlijst bij mensen met een licht verstandelijke beperking. Enid Reichrath van Taal voor allemaal hielp bij het herformuleren en herinrichten van de instructie en items. Daarvoor gebruikte Roel ook de richtlijnen over 'communicatie-vriendelijk meten' van Ruth Dalemans en vroeg hij de mening van ervaringsdeskundigen.

De aangepaste versie van de vragenlijst leidt tot beter begrip en is makkelijker. 
Ook zijn er aanwijzingen dat de aangepaste versie betrouwbaarder en meer valide is dan het origineel. 

Lees het artikel over dit onderzoek.
 

Vanuit Koraal begeleidde Taal voor allemaal in 2024 de evaluatie van het boekje over 'Stoppen met roken'.
Dit boekje is eerder voor een Nederlands ziekenhuis gemaakt volgens onze methode, inclusief test.

In deze evaluatie wilden we weten hoe het boekje ervaren wordt door (ex-)rokers met en zonder beperkte taalvaardigheden en door professionals die mensen begeleiden bij het stoppen met roken. 

Een student van Zuyd Hogeschool voerde de evaluatie uit. 

Het boekje krijgt 4 sterren op een schaal van 1 tot 5 sterren. Het boekje werd goed begrepen en positief beoordeeld op nut, vormgeving, afbeeldingen-gebruik en schrijfstijl. Maar er zijn op onderdelen ook nog wat tips voor verbetering. 

Lees meer in de rapportage of in de samenvatting in makkelijke taal. 

Enid Reichrath sprak op het internationale congres KLAARA in 2023 over testen bij Taal voor allemaal.
Dat ging over het belang van testen en dat het veel meer inhoudt dat vragen wat testlezers vinden van een tekst (papier of online).Het toont onze aanpak bij het testen en de (wetenschappelijke) basis die eronder ligt.

Lees de samenvatting in 'the book of abstracts' op bladzijde 12 met de titel:
More than just an opinion: choosing an appropriate test approach for all in easy and plain language.

Enid Reichrath en Xavier Moonen schreven dit artikel in het Nordic Journal of Linguistics voor het themanummer over Easy Language. Lees het artikel online of download het in PDF van diezelfde plek.

Taal voor allemaal en gemeente Amsterdam schreven een artikel over de winst van Taal voor allemaal.
Winst voor de ontvanger, maar ook voor de zender van informatie. 
Dit deden we op basis van een aantal uitgevoerde tests naar herschreven materialen.

Lees het hele artikel in het (online) tijdschrift Sociaal Bestek, nummer 1 van 2021.

Mensen in stressvolle situaties gaan eerder op de gewenste manier handelen als de informatie die ze krijgen aansluit bij hun situatie. Als er warmte en begrip is. En als mensen de helpende hand geboden wordt.

Laat dit nu één van de kernelementen zijn van onze methode Taal voor allemaal.

Voorkom extra stress met je brief, (web)formulier of folder en schrijf stress-sensitief.
Lees meer over stress-sensitief schrijven in dit interview van Tekstblad (4 | 2024).

Helpt het om ingewikkelde informatie uit de wetenschap uit te leggen met metaforen? 
Bijvoorbeeld over hoe vaccineren werkt.

In dit korte overzicht zet Gudrun Reijnierse kennis op een rij uit verschillende onderzoeken over metafoor-gebruik.
Daaruit blijkt dat metaforen niet vanzelfsprekend begrijpelijker zijn.

En jargon kun je beter vermijden. Dat roept weerstand op dat doorwerkt in een negatievere houding ten opzichte van het onderwerp en het zorgt voor een hogere risico-inschatting.

Lees de inzichten over metafoor-gebruik uit Tekstblad (4 | 2024).

Het Nivel heeft de nieuwste cijfers en feiten gepresenteerd over gezondheidsvaardigheden in Nederland.
Het blijkt dat ongeveer 1 op de 3 volwassenen in Nederland onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden heeft. Voorheen was dat ongeveer 1 op de 4 volwassenen.

Deze mensen vinden het vaak lastig om hun weg te vinden in de zorg en om te communiceren met zorgverleners.
Lees meer in de infographic van het Nivel. 

In deze 'krant' schrijven Christine Dedding en Nicole Goedhart van het Amsterdam UMC over elf fabels over digitale inclusie die kansenongelijkheid vergroten en een goede oplossing in de weg staan.

Download de Fabeltjes-krant of vraag een papieren krant op.

Mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) hebben behoefte aan een houding en manier van communiceren die zijn aangepast aan de kenmerken die bij hun beperking horen.

Deze praktische gids van het Landelijk Kenniscentrum LVB biedt hiervoor handvatten.
Wij zijn blij met de verwijzing naar Taal voor allemaal.

Ongeveer 7 van de 10 huurders en kopers tekenen een contract zonder precies te weten wat erin staat.
Onder jonge mensen tot 30 jaar is dit zelfs bijna 9 van de 10. 
Deze mensen nemen de onbegrijpelijke taal in contracten noodgedwongen voor lief.

Gelukkig leidt dit voor de meeste mensen niet tot vervelende situaties. Maar dat is wel het geval voor de mensen die al financiële stress ervaren. Zij komen er extra door in de problemen. Begrijpelijk taal in contracten is een must, zo stelt de onderzoeker Florien Cramwinckel.

Lees meer over het onderzoek van SNS.

Silke Polhuijs interviewde Enid Reichrath voor haar podcast Vet simpel. 
Ze spraken over Taal voor allemaal en over de stap testen in het bijzonder. 

Luister aflevering 33: "Zo test je of jouw teksten voor iedereen begrijpelijk zijn" (25 september 2023).
Ook andere afleveringen zijn interessant om te luisteren!
 

In zijn promotieonderzoek onderzocht Boudewijn Visscher de behoeften van mensen met een chronisch ziekte en beperkte gezondheidsvaardigheden in relatie tot zelfmedicatie.

Zijn onderzoek toont dat deze mensen behoefte hebben aan praktische, herkenbare en begrijpelijke informatie en aan een stapsgewijze uitleg. Helaas passen de meeste materialen en interventies onvoldoende bij deze behoeften. Ook ervaren deze mensen meer zorgen en stress over hun medicatie dan mensen met voldoende gezondheidsvaardigheden. Ondersteuning en duidelijke communicatie die deze zorgen kunnen wegnemen helpen bij therapietrouw.

Lees het proefschrift online. De Nederlandse samenvatting staat op bladzijde 166 en verder. 

Binnen de monitor Begrijpelijkheid overheidsteksten is opnieuw onderzoek gedaan. Over het eerdere onderzoek is in 2021 gerapporteerd. In het nieuwe onderzoek zijn 240 brieven over betalen en zorg onderzocht op 3 manieren: 1) via automatische tekstanalyse met het instrument LiNT, 2) door een oordeel van tekst-experts en 3) door lezersonderzoek. 

Het onderzoek toont dat moeilijke woorden en vage boodschappen ervoor zorgen dat lezers niet weten wat ze moeten doen na het lezen van de brieven. Voor ongeveer 3 op de 10 lezers zijn de brieven te moeilijk. Ook beleven ze de brieven vaak negatief. Lees meer over de monitor en de uitkomsten op de website van de Taalunie. 

Jet Gravekamp en Pander Maat van de Universiteit Utrecht onderzochten het begrip en de waardering van brieven bij een grote groep van 657 mensen met allerlei opleidingsniveaus.
Ze maakten een complexe en eenvoudige variant van 2 brieven.
In de eenvoudige variant werden complexe formele woorden vervangen door eenvoudige woorden en complexe zinnen (met tangconstructie) door eenvoudige zinnen.

Hun onderzoek laat zien dat ook hoger opgeleide mensen zich serieus aangesproken voelen in een brief in begrijpelijke taal. Ook vinden hogeropgeleide mensen de begrijpelijke variant vriendelijker, warmer, meer motiverend en begrijpen zij de brieven beter dan het origineel.

Lees het hele onderzoek hier.

In het artikel Klare taal in het Financieel Dagblad pleiten 3 experts voor duidelijke en begrijpelijk taal in juridische teksten. 'Alles is taal, en taal is alles.'
Aan het woord zijn Geerke van der Bruggen, Jacco Janssen en Ingrid Vledder.
Het PDF-bestand van dit artikel staat ook in onze online bibliotheek.
 

Onze Vlaamse collega Wablieft tekstadvies schrijft over weerstand tegen het gebruiken van begrijpelijke taal en geeft meteen goede tips en argumenten om deze weerstand te beantwoorden.
Iedereen heeft baat bij begrijpelijke taal. Lees erover in het artikel van Wablieft tekstadvies.

Dit rapport gaat over onderzoek naar de bepaling van het meest optimale taalniveau voor communicatie op Rijksoverheid.nl.

In dit onderzoek wordt gekeken naar de leessnelheid, begrip en beoordeling van teksten op het ‘huidige taalniveau’ B1 en is dit afgezet tegen een lager taalniveau, namelijk A2.
Aanleiding is dat de overheid streeft naar inclusie voor iedereen en op alle terreinen: communicatie op Rijksoverheid.nl dient voor iedereen voldoende duidelijk en passend te zijn.

In de Week van Lezen en Schrijven 2021 schreef Enid Reichrath een blog voor het online tijdschrift Sociaal Bestek: Nog zoveel winst te behalen. 

De blog hoorde in een reeks blogs over (het belang van) begrijpelijke communicatie van Sociaal Bestek.

De Universiteit Utrecht en de Hogeschool Arnhem Nijmegen hebben in opdracht van het Ministerie van BZK en de Taalunie een onderzoek gedaan naar de begrijpelijkheid van overheidsteksten.

Uit het onderzoek blijkt dat de taal in 62% van de gevallen moeilijk te begrijpen is voor laagopgeleide lezers. Download het rapport.

Huub Wiltschut interviewde Enid Reichrath over het belang van begrijpelijke taal en Taal voor allemaal. 
Het interview staat in het themanummer Buitengewoon normaal van het tijdschrift Sozio (september 2021, 16-20), gratis voor abonnees.

Dit onderzoek van Charlotte van Hooijdonk en Lisanne van Weelde, toont dat iconen of pictogrammen in de gemeentelijke communicatie in Nederland en Vlaanderen vaak niet goed (genoeg) begrepen worden.

Het onderzoek is in 2021 uitgevoerd in opdracht van de Taalunie door Universiteit Utrecht.
Het is gedaan op initiatief van gemeente Den Haag en Stad Gent.

Geerke van der Bruggen schreef een artikel over begrijpelijke taal in relatie tot diep begrip. 
Een begrijpelijke tekst is een tekst die het de lezer gemakkelijk maakt om tot diep begrip te komen.
Uitspraken van rechters zijn volgens die definitie nog niet erg begrijpelijk.

In het artikel geeft de auteur een overzicht van wat onderzoek naar de begrijpelijkheid van teksten, in het bijzonder rechterlijke uitspraken, tot nu toe heeft opgeleverd. 

Dit artikel verscheen in het NJB 2020, aflevering 28.